Van heel klein naar iets groter

100 jaar Verbeeten! 100 jaar Verbeeten? Maar de firma Verbeeten bestaat toch al veel langer? Klopt! Maar hoe lang precies, is niet helemaal duidelijk. Bij gebrek aan andere betrouwbare schriftelijke bronnen geldt daarom voor dit boek de eerste inschrijving in het handelsregister van de Kamer van Koophandel als oprichtingsdatum: 25 mei 1921.

Wie het spoor terug in de geschiedenis volgt, komt uit bij Rudolphus Verbeeten als de mogelijke grondlegger van het Vierlingsbeekse winkelbedrijf. Rudolphus wordt in 1779 geboren in Rijkevoort, huwt in 1804 met Maria Bom en overlijdt in 1854. Hij wordt afwisselend als dagloner, winkelier en (mars)kramer omschreven. Rudolphus lijkt het grootste deel van zijn leven in Rijkevoort te hebben gewoond, maar moet op een bepaald moment naar Vierlingsbeek zijn verhuisd. Of hij daar ook een winkel had, is niet bekend.

Rudolphus en Maria krijgen zeven kinderen, onder wie de in 1813 geboren Arnoldus. Hij wordt in officiële documenten de ene keer aangeduid als koopman, de andere keer als winkelier en weer een andere keer als marskramer. Arnoldus koopt in 1849 enkele stukken grond aan de Grotestraat, ter hoogte van de tegenwoordige huisnummers 61 en 63. Uit de twee huwelijken van Arnoldus, die overlijdt in 1874, worden twaalf kinderen geboren. Liefst zes van hen worden winkelier. Als in 1878 de tweede echtgenote van Arnoldus overlijdt, wordt de inventaris van de winkel opgemaakt. Alles wordt verdeeld onder de tien dan nog in leven zijnde kinderen. De ene helft van hen verkoopt vervolgens aan de andere helft. Na nog een verkoop blijven vier van de tien kinderen eigenaar van de winkel aan de Grotestraat.

Een van de kinderen van Arnoldus is de in 1844 geboren Johannes ('Jan'). Hij trouwt in 1874 in Vierlingsbeek met Henrica Huijbers. Het jonge echtpaar verhuist nog in datzelfde jaar van Vierlingsbeek naar Maashees. Vermoedelijk drijft het daar een winkel en een café. Na zes jaar Maashees verkassen Jan en Henrica in 1881 weer naar Vierlingsbeek. Daar vestigen ze zich op een perceel aan de huidige Grotestraat, waar Henrica's ouders wonen en dat ze later erven. Ze beginnen er een winkel. Christien Verhoeven-Deenen (1914- 2003) herinnerde zich in 1994: 'Zeker 100 jaar geleden begon Jan Verbeeten met een winkeltje en was er marskramer bij. Ging zo alle huizen langs. Ze verkochten alleen zout, suiker, zachte zeep, olie en azijn. Later tabak en jenever. Jan Verbeeten woonde aan de Grotestraat waar nu nog de familie woont. 't Was een heel oud huis, een gevelhuis zo als er nu geen meer in Beek staan. Aan de rechterkant, op Maashees aan, was de winkel, aan de andere kant de woonkamer. Als kind ben ik nog dikwijls in die winkel geweest.'

Jan en Henrica Verbeeten-Huijbers krijgen negen kinderen. Na het overlijden van Jan in 1912 (Henrica was al in 1901 gestorven) wordt de winkel voortgezet door Jaap (1876-1950) en later ook Piet Verbeeten (1887-1947). Vanaf 25 mei 1921 staat hun winkel in het handelsregister van de Kamer van Koophandel ingeschreven als 'Gebr. J. en P. Verbeeten, Handel in manufacturen en koloniale waren, Grootestraat 42, Vierlingsbeek'.

Jaap Verbeeten blijft vrijgezel, Piet trouwt met de eveneens uit een winkeliersgezin afkomstige Drieka Linders. Christien Verhoeven-Deenen in 1994: 'Drieka Linders, met Piet Verbeeten getrouwd, was een goeie zakenvrouw. Behulpzaam, een lieve en aardige vrouw. Piet was ook een aardige man. Jaap ging in Overloon klanten bezoeken. De boodschappen werden dan in de winkel klaargemaakt, daarna bracht de knecht Jan Bouten ze rond, eerst met paard en kar, later ging 't met de auto naar Overloon. Hoe konden ze er nog iets aan verdienen? Er moest toch heel wat af. Jaap stond bekend dat hij altijd snoepjes voor de kinderen in zijn jaszak had. De kindertjes waar hij aan huis kwam mochten grabbelen.'

Jaap en Piet timmeren aan de weg. Na een verbouwing openen ze op 1 januari 1926 hun vergrote nieuwe winkel. Ze verkopen, getuige een advertentie in het Boxmeersch Weekblad, 'prima waren aan zeer lage prijzen, zoowel in manufacturen als kruidenierswaren'. De advertenties in het Boxmeersch Weekblad zijn sowieso iets waarmee Gebr. Verbeeten zich onderscheidt van de rest van de Vierlingsbeekse middenstand. Terwijl anderen het zakelijk en uitermate beleefd houden, zijn de advertenties van Gebr. Verbeeten niet alleen vaak grappig en geënt op de actualiteit maar ook wervend geschreven. Zelfvertrouwen kan de gebroeders evenmin worden ontzegd: 'Gebr. Verbeeten is en blijft het aangewezen adres voor kruidenierswaren, omdat u niet alleen de laagste prijzen betaalt, maar bovendien de beste kwaliteiten ontvangt.'

Een andere factor die bijdraagt aan de bekendheid en herkenbaarheid van Gebr. Verbeeten is de afbeelding van een politieagent die zijn rechterarm omhoog steekt ten teken dat men halt moet houden. Voorzien van de tekst 'Stop! Even kijken' siert de tekening met grote regelmaat de advertentie van Gebr. Verbeeten in het Boxmeersch Weekblad.

In de winkel aan de Grotestraat hangt jarenlang een bord met een afbeelding van dezelfde agent en met dezelfde tekst. Christien Verhoeven- Deenen daarover in 1994: 'Bij Verbeeten hadden ze iedere week een bord in de winkel hangen met "Stop even kijken", en dan volgde de reclame. Ook stond dezelfde reclame in de Boxmeerse krant. Wij als kinderen moesten iedere zaterdag als wij uit school kwamen gaan kijken wat er op 't bord stond en dat moesten wij dan aan moeder vertellen. Ze ging dan 's middags naar de winkel de reclame artikelen kopen. Het kwam wel eens voor dat het zo hard liep dat ze gauw uitverkocht waren.'

In 1933 zetten de gebroeders Verbeeten een opmerkelijke stap door samen met een aantal andere winkeliers in het Land van Cuijk een inkoopcombinatie op te richten: Daveco, vernoemd naar de initiatiefnemers de gebroeders Van Daal (Cuijk, Haps en Mill), de gebroeders Verbeeten (Vierlingsbeek), de gebroeders Verbruggen (Rijkevoort) en Hein Cornelissen (Oeffelt). De coöperatieve vereniging koopt gezamenlijk levensmiddelen in en verkoopt die voor een deel onder de naam Daveco. In hoog tempo groeit Daveco uit tot een begrip in de regio. Gebr. Verbeeten is vanaf het begin de distributeur en neemt later ook de grossiersfunctie over.

Ondanks de verbouwing van 1926 is de winkel al snel te krap. Daarom worden het woonhuis, de winkel en het magazijn in 1936 opnieuw vergroot. Aan het aanbod wordt nu ook vloerbedekking toegevoegd. Op maandag 30 november 1936 vindt de opening plaats. Naar aanleiding daarvan schrijft het Boxmeersch Weekblad: 'Het interieur biedt een smaakvolle aanblik. De afwerking is tot in de finesses verzorgd. Voor een schitterende verlichting is gezorgd. Een nieuwe afdeeling voor vloerbekleeding als tapijten, cocos , zeil enz. is er aan toegevoegd. In één woord een zaak die in den omtrek haars gelijke niet vindt, en die tegen elke andere kan concurreeren. Vierlingsbeek is een schitterende zaak rijker geworden.' Christien Verhoeven- Deenen in 1994: 'Ondertussen heeft de familie Verbeeten al voor de oorlog een nieuw huis gebouwd en rechts een mooie, grote winkel met 2 etalages. Ze verkochten levensmiddelen, tabak en sterken drank en daarbij nog breigaren en sajet voor 't breien van kousen en sokken.'

Een tijdperk komt ten einde als Jaap (67) en Piet (56) Verbeeten met ingang van 16 juni 1943 uit het bedrijf treden. Het wordt onder de naam Gebr. J. en M. Verbeeten overgeschreven op de twee oudste zonen van Piet: Jan (1921) en Martien (1925).

Op weg naar zelfbediening

'Voor de oorlog was 't huis van Verbeeten het mooiste winkelpand van Vierlingsbeek', schrijft Christien Verhoeven-Deenen in 1994. Maar na de oorlog is er van het mooiste winkelpand van Vierlingsbeek niets meer over: in een poging om een corridor te maken staken Duitse militairen het in de herfst van 1944 in brand. Het enige dat de Verbeetens na de oorlog nog terugvinden van de winkel is een voorraad zout die kort voor het afbranden van het pand in de grond was ingegraven.

Na de oorlog heeft de familie korte tijd een noodwinkel in de Grotestraat (huidig nummer 65). Die blijkt snel te klein en in 1946 richten de jonge nieuwe eigenaren Jan en Martien Verbeeten hun winkel in in het voormalige schoolhuis. Dat staat leeg sinds hoofd der school meester L. van den Berg in 1942 met pensioen is gegaan. Als Jan Verbeeten in 1948 trouwt met Mariet Verhofstad gaan zij hier wonen, de rest van de familie woont dan in de Spoorstraat.

Eind 1953 komt op het perceel aan de Grotestraat een gloednieuw pand gereed. Dit bestaat uit twee woonhuizen, met daartussenin een uit twee verdiepingen bestaande winkel met een kelder en een groot magazijn. In het linker woonhuis gaan Jan en Mariet Verbeeten wonen met hun gezin. Martien bewoont met vrouw en kinderen het rechter woonhuis. Hij is in augustus 1953 getrouwd met Margaretha van den Bergh. Zij overlijdt nauwelijks twee jaar na de huwelijksvoltrekking. Weer twee jaar later hertrouwt Martien met een zus van Margaretha, Mien.

De nieuwe winkel wordt op 21 december 1953 feestelijk geopend met onder meer een receptie. Op de bovenverdieping krijgen de gasten koffie met cake aangeboden. Ook de klanten uit het buitengebied worden bij de opening niet vergeten: desgewenst worden ze thuis opgehaald met een taxibusje van Jan Cup uit Maashees.

In de nieuwe winkel is de bovenverdieping gereserveerd voor woninginrichting, de benedenverdieping aan de rechterzijde voor levensmiddelen en aan de linkerzijde voor manufacturen. Jan en Martien en hun beide echtgenotes hebben er hun handen vol aan. Jan en Martien besteden in die eerste jaren een groot deel van hun tijd aan het opnemen en bezorgen van de boodschappen bij klanten in het buitengebied, waarbij Jan doorgaans het opnemen voor zijn rekening neemt (lange tijd per fiets) en Martien het bezorgen. Een van hun andere bezigheden is het leggen van vloerbedekking. Mariet en Mien staan in de levensmiddelenwinkel en houden zich verder vooral bezig met de afdelingen manufacturen en woninginrichting op de eerste etage. Verder komt er geleidelijk steeds meer personeel om de zaak draaiende te houden. Ook de kinderen, zes van Jan en Mariet en vier van Martien en Greet/Mien, verlenen allerlei hand- en spandiensten.

Tot in de jaren zestig is Gebr. Verbeeten een bedieningswinkel: klanten die een product wensen te hebben, moeten erom vragen, waarna het door een winkelmeisje wordt gepakt en in veel gevallen wordt afgewogen. De winkel is er niet op ingericht dat klanten zelf hun waren bij elkaar zoeken.

Vanaf eind jaren vijftig treedt een veranderingsproces in dat begint met een diepvries met een assortiment van tien producten die klanten er zelf uit kunnen halen. Daarmee is de eerste stap gezet naar een volledige zelfbedieningswinkel.

Van automatisering is in die jaren nog geen sprake. Piet Verbeeten, de oudste zoon van Jan, weet nog: "We begonnen met één kassa, waarbij we het optellen zelf moesten doen. Een productadministratie was er überhaupt nog niet." Joop Verbeeten, de enige zoon van Martien: "Heel lang was er ook maar één telefoon, die zowel voor de winkel als voor privégesprekken van ons en oom Jan en zijn gezin was bestemd. Later kregen we van Honig een soort walkietalkie, de voorloper van een omroepinstallatie. Dat was al een hele verbetering. Ons telefoonnummer was 12, we waren er dus vroeg bij. Later werd dat 212, 1212 en ten slotte 631212".

Van mechanische kassa naar zelfscan

Van 'Gebr. Verbeeten' via '4=6' en 'Plusmarkt' naar 'PLUS Verbeeten'. Van bediening naar zelfbediening. Van mechanische kassa naar zelfscan. Van één vestiging naar drie vestigingen. Van Piet en Joop naar Jan, Jolien en Koen: 'Verbeeten' maakte in de afgelopen vijftig jaar een enorme ontwikkeling door.

Aan het begin van de jaren zeventig groeit Gebr. Verbeeten uit van een enigszins uit de kluiten gewassen kruidenier tot een heuse supermarkt. Van nagenoeg volledige bediening verandert de winkel in nagenoeg volledige zelfbediening. Het assortiment aan levensmiddelen wordt steeds rijker en gevarieerder.

Om mee te kunnen in de niet te stoppen schaalvergroting én om toch zelfstandig te kunnen blijven, gaat Gebr. Verbeeten begin jaren zeventig op zoek naar een organisatie die de winkel kan beleveren. Piet Verbeeten, de latere mede-eigenaar: "Die vonden we in Sperwer, een coöperatieve vereniging. Bij Sperwer konden we onze eigen identiteit behouden. Een coöperatie heeft ook slechts één belang: de klant. Als de vrachtwagen van Sperwer kwam, moest die dan ook altijd als eerste worden gelost, zodat hij snel door kon naar een andere winkel die bij Sperwer was aangesloten."

De aansluiting bij Sperwer in 1972 leidt tot een naamsverandering: 'Gebr. Verbeeten' wordt eerst 'Sperwer' en snel daarna '4=6 Markt'. Alle supermarkten die onderdeel zijn van de Sperwer Groep en een oppervlakte hebben tussen honderd en duizend vierkante meter krijgen deze naam. In 1987 verandert de naam van '4=6 PLUS' in 'Plusmarkt'. Die maakt in 2001 op zijn beurt weer plaats voor de huidige naam: PLUS.

Als mede-eigenaar Jan Verbeeten in 1974 overlijdt, neemt zijn oudste zoon Piet – op dat moment 22 jaar – diens plaats in. Vanaf 1 januari 1975 vormt hij samen met zijn oom Martien de leiding van de winkel. Drie jaar na het aantreden van Piet krijgt de schaalvergroting een nieuwe dimensie met de opening van een filiaal in Overloon.

Een volgende stap is nieuwbouw in Vierlingsbeek: de winkel aan de Grotestraat barst onderhand bijna uit zijn voegen. Aan het Vrijthof, in het centrum van Vierlingsbeek, wordt een geschikte nieuwbouwlocatie gevonden. De nieuwe winkel, met een aanzienlijk groter vloeroppervlak dan die aan de Grotestraat, wordt in 1983 geopend. Ongeveer tegelijkertijd treedt Joop Verbeeten, zoon van Martien, toe tot de directie van het bedrijf. Die bestaat even uit drie man, maar al snel worden Piet en Joop de twee enige firmanten. Overigens blijft Martien, die vanaf 1943 in de leiding heeft gezeten en vanaf de opening de supermarkt in Vierlingsbeek bestierde, tot aan zijn overlijden in 1990 actief voor het bedrijf. Joop is vanaf 1987 bedrijfsleider van een derde supermarktwinkel in Tegelen. Piet is verantwoordelijk voor zowel het filiaal in Vierlingsbeek als dat in Overloon.

Piet en Joop blijven tot 2011 aan het roer staan van het familiebedrijf. In dat jaar maken ze plaats voor een nieuwe generatie. De driekoppige directie bestaat sindsdien uit Jan en Jolien Verbeeten, een zoon en een dochter van Piet, en Koen Verstegen, een kleinzoon van Martien en neef van Joop. Zij borduren voort op de door Joop en Piet ingezette koers. Wat niet wil zeggen dat ze geen eigen accenten plaatsen. Zo begeven ze zich in 2016 met de overname van ijsfabrikant Heldro op voorheen onontgonnen terrein. De toekomst moet uitwijzen of dit het begin is van een nieuwe koers.

Door de jaren heen is het bedrijf blijven meegroeien met de tijd. Naast de supermarkten in Vierlingsbeek, Overloon en Tegelen bestonden er voor kortere of langere tijd ook andere winkels, zoals een campingwinkel in Sint Anthonis, een supermarkt in Blerick en van 2007 tot 2019 een supermarkt in Malden. Uiteindelijk heeft dit alles geresulteerd in een huidig totaal aantal medewerkers van ongeveer driehonderd en in grote, moderne winkels die zijn ingericht naar de wensen en eisen van deze tijd.

De vestiging in Vierlingsbeek is bijvoorbeeld sinds 1983 verschillende keren verbouwd, uitgebreid en gemoderniseerd – de laatste verbouwing dateert van november 2012.

De vestiging in Overloon is in november 2013 verplaatst naar een nieuw gebouwd pand aan het 14 oktoberplein. De vestiging in Tegelen is eind 2017 vergroot en verbouwd. In de pas blijven lopen met technologische en maatschappelijke ontwikkelingen is essentieel voor het voortbestaan én om aan de wensen van de klant te kunnen blijven voldoen. Zo is in 2021 het fenomeen Zelfscan & Zelfpay ook bij Verbeeten de gewoonste zaak op het gebied van klantenservice.